Önceki konu: Hücre Zarından Madde Geçişleri
Sıradaki konu: Bakteriler Alemi
Diğer video izleme seçenekleri
✔ Dünyada keşfedilmiş çok fazla canlı çeşidi vardır. Bu canlıların araştırılmasını kolaylaştırmak amacı ile canlılar belirli özelliklere göre sınıflandırmışlardır.
✔ Sistematik: Canlıları benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandıran bilim dalıdır.
✔ Taksonomi: Canlıları sınıflandırmak için yöntem ve ilkeler geliştiren ve canlıları isimlendiren bilim dalıdır.
✔ Taksonomi, sistematik için bir araçtır. Sistematik, sınıflandırma sırasında taksonomiden yararlanır.
Sınıflandırmada Kullanılan Ölçütler
1) Yapay (Ampirik) Sınıflandırma:
✔ Aristo ilk defa canlıları sınıflandırmaya çalışmıştır.
✔ Gözlemler yaparak canlıları analog organlarına göre sınıflandırmıştır.
✔ Analog Organ: Embriyonik köken benzerliği önemli olmadan görevli aynı olan organlardır. Günümüzde kullanılan sınıflandırmada önemsizdir.
örnek: Sinek kanadı - Güvercin kanadı
Aristo sınıflandırmayı yaparken canlıları;
✔ Yaşadıkları yer,
✔ Dış görünüşleri (morfoloji, fiziksel özellik),
✔ Analog organlarına göre sınıflandırmıştır.
2) Doğal (filogenetik) sınıflandırma:
✔ Carolous Linneous tarafından yapılmıştır.
✔ Günümüzde geliştirilerek kullanılmaya devam edilmektedir.
✔ Bir organizmanın evrimsel geçmişine filogeni denir. Canlıların filogenisine ve birbirleri ile olan akrabalık ilişkilerine bakılarak oluşturulduğundan bilimseldir.
Filogenetik sınıflandırma yapılırken pek çok veri dikkate alınmıştır. Bunlar;
✔ Hücre çeşidi
✔ Anatomik ve fizyolojik benzerlikler
✔ Genetik madde ve protein benzerliği
✔ Beslenme ve üreme şekli
✔ Embriyonik köken benzerliği
✔ Homolog organ
Kromozom sayısı benzerliği önemli değildir.
✔ Homolog organ: Görevleri aynı ya da farklı ancak yapıları (embriyonik kökenleri) aynı organlardır. Filogenetik sınıflandırmada önemlidir.
örnek: İnsan kolu - Yarasa kanadı - Balina ön yüzgeci – Kedi ön bacağı
✔ John Ray (Jon Rey), benzer anne ve babadan meydana gelen canlıları aynı tür olarak tanımlamıştır.
✔ Carolous Linneous, John Ray’ın tür kavramını benimsemiş ve diğer sistematik birimleri de eklemiştir.
Tür: Ortak bir atadan gelen, yapı ve görev bakımından benzer özelliklere sahip, birbirleri ile doğal yollardan çiftleşebilen ve çiftleşmeleri sonucunda verimli (kısır olmayan) yavrular oluşturan bireylere tür denir.
Aynı tür olan canlıların;
✔ hücre çeşitleri
✔ beslenme ve üreme çeşitleri
✔ kromozom sayıları
✔ boşaltım atıkları aynıdır.
İkili Adlandırma: Carolous Linneous tarafından, basit ve evrensel olabilecek bir tür isimlendirmesi oluşturulmuştur.
İkili adlandırmada her türün adı iki kelime ile gösterilir.
✔ Birinci isme cins adı, ikinci isme tamamlayıcı ad denir. Cins adı sınıflandırmada önemlidir ve canlının hangi cinse ait olduğunu gösterir. Tamamlayıcı ad ise sınıflandırmada önemli bir veri değildir.
✔ En büyük sistematik birim ALEM;
✔ En küçük sistematik birim ise TÜRdür.
✔ Büyük sistematik birimleri küçük sistematik birimlerini kapsar.
✔ Canlıların embriyonik gelişimi sırasında ilk olarak ŞUBE özellikleri son olarak TÜR özellikleri ortaya çıkar.
Alemden Türe Doğru Gidildikçe Görülen Özellikler
✔ Genetik madde benzerliği artar.
✔ Protein benzerliği artar.
✔ Embriyonik köken benzerliği artar.
✔ Canlı çeşitliliği azalır.
✔ Birey sayısı azalır.
✔ Homolog organ artar.
Türden Aleme Doğru Gidildikçe Görülen Özellikler
✔ Genetik madde benzerliği azalır.
✔ Protein benzerliği azalır.
✔ Embriyonik köken benzerliği azalır.
✔ Canlı çeşitliliği artar.
✔ Birey sayısı artar.
✔ Homolog organ azalır.