Omurgasız Hayvanlar

OMURGASIZLAR ŞUBESİ

​

✔ Sinir şeridi karın bölgesinden geçer.

✔ Notokord bulundurmazlar.

✔ Dış iskelet görülür. (Genellikle)

✔ Açık kan dolaşımı görülür. (Genellikle)

✔ Omurgasızlar; süngerler, sölenterler, solucanlar, yumuşakçalar, eklem bacaklılar ve derisi dikenliler olmak üzere altı sınıftan oluşur.

​

1) Süngerler:

✔ En ilkel hayvandır.

✔ Genellikle tuzlu sularda yaşarlar. Tatlı sularda yaşayan türleri de vardır.

✔ Süngerlerin vücutlarında çok sayıda por (delik) bulunur.

✔ Porlardan geçen su içerisinde bulunan besinleri özelleşmiş hücreleri (amoeboidler) ile alıp sindirirler.

✔ Embriyolarından iki tane embriyonik tabaka olduğundan sistemleri gelişmemiştir.

✔ Azotlu boşaltım atığı amonyaktır.

✔ Atık maddelerini vücutlarının ortasında bulunan oskulum boşluğundan atarlar.

✔ İç iskelete sahiptirler.

✔ Tomurcuklanma ile ürerler.

✔ Euspongia officinalis Doğu Akdeniz kıyılarında yaşayan en tanınmış sünger türüdür. Bu sünger, banyo süngeri olarak kullanılır.

​

2) Sölenterler:

✔ Genellikle denizlerde yaşar. Ancak tatlı sularda yaşayan türleri de vardır.

✔ Bazı türlerinde dış iskelet vardır. (Mercan)

✔ Embriyosunun yapısındaki embriyonik tabaka sayısı iki tane olduğunda n sistemler tam olarak gelişmemiştir.

✔ Sinir sisteminin görüldüğü ilk canlı grubudur. Bu sinir sistemi oldukça basittir. İlk sinir hücresi bu canlılarda görülmüştür.

✔ Vücutlarının merkezinde bir vücut boşluğu bulunur. Ağızları ile aldıkları besinleri burada sindirir. Atık maddelerini de bu boşluğa bırakır. Ağızlarını aynı zamanda anüs olarak kullanarak atık maddelerini dışarı atarlar.

✔ Ağızlarının etrafında tentekül adı verilen uzantılar vardır. Bu yapılar ile avlarını yakalayabilirler.

✔ Vücutlarının dışında yakıcı kapsüller vardır. Bu yakıcı kapsüller düşmanlara karşı korunmalarında görev yapar. Bazı sölenterlerde yakıcı kapsüller ölümlere neden olabilir.

✔ Tomurcuklanma ve  metagenez ile üreme yaparlar.

Örnek: Deniz anası, hidra,  medüz, mercan ve deniz şakayığı…

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

3) Solucanlar:

✔ Yassı, yuvarlak ve halkalı olmak üzere üç grubu ayrılır.

a) Yassı Solucan

✔ İnce, yassı vücutları vardır.

✔ Durgun sularda ve gölcüklerde serbest olarak ya da bir canlı vücudunda parazit olarak yaşayabilirler. Holozoik ya da parazit olarak beslenirler.

✔ Tek açıklıklı sindirim sistemleri vardır. Ağız aynı zamanda anüs olarak görev yapar.

✔ Merkezi sinir sisteminin ve özelleşmiş boşaltım organının ilk kez görüldüğü canlıdır.

✔ Solunum organları yoktur. Solunumlarını
vücut yüzeyi ile yaparlar.

✔ Genellikle hermafrodittirler ve kendi
kendini dölleyebilirler. Ayrıca rejenerasyon
ile eşeysiz üreyebilirler.

✔ Örn: Tenya, Karaciğer kelebeği, Planarya…

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

b) Yuvarlak Solucan

✔ İnce, uzun ve yuvarlak vücutları vardır.

✔ İki açıklıklı (tam) sindirim sisteminin ilk görüldüğü canlıdır.

✔ Solunum ve boşaltım için özelleşmiş organları yoktur. Vücut yüzeyi ile gerçekleştirirler.

✔ Sularda ve nemli topraklarda serbest olarak ya da bir canlı vücudunda parazit olarak yaşayabilirler. Holozoik ya da parazit olarak beslenirler.

✔ Ayrı eşeylidirler.

✔ Örnek: Trichinella spiralis Wuchereria bancrofti

​

c) Halkalı Solucan

✔ Vücutları halkasal ve segmentlidir.

✔ İki açıklıklı sindirim sistemine sahip olup, sindirim kanalında özelleşmelere sahiptir.

✔ Karada ya da suda yaşayan türleri vardır.

✔ Suda yaşayanları solungaç, karada yaşayanları deri solunumu yapar.

✔ Nefridyum denilen boşaltım organları vardır. Azotlu boşaltım atıkları amonyaktır.

✔ Kapalı dolaşım görülür. Hemoglobinleri kan plazmasında bulunur.

✔ Hermafrodittirler.

Örnek: Toprak solucanı, poliket, sülük…

​

4) Yumuşakçalar: 

✔ Vücutları yumuşaktır. Bazı çeşitlerinde dış iskelet bulunur. (Midye, salyangoz…)
✔ Genellikle sularda yaşarlar. Nemli topraklarda yaşayanları da vardır. Genellikle holozoik beslenirler.

✔ Suda yaşayanları solungaç solunumu yapar.

✔ Bazı türlerinde kapalı kan dolaşımı görülür. (Ahtapot, mürekkep balığı…) Hemoglobinleri kan plazmasındadır.

✔ İç organları gelişmiştir.

✔ toprağı kazma, sürünme, avlarını yakalama gibi görevler için özelleşmiş ayakları vardır.

✔ Ayrı eşeylidirler ve eşeyli üreme yaparlar.

Örnek: Kalamar, Midye, Ahtapot, Mürekkep balığı, Salyangoz

​

5) Eklem Bacaklılar:

✔ En fazla tür çeşidi bulunan hayvan grubudur.

✔ Kabuklular, örümcekler, böcekler ve çok ayaklılar olmak üzere dört gruptan oluşur.

a) Kabuklular:

✔ Dış iskelete sahiplerdir.

✔ Suda yaşar ve solungaç solunumu yaparlar.

✔ Ayrı eşeylidirler.

Örnek: Istakoz, yengeç, karides, su piresi…

b) Örümcekler:

✔ Baş ve göğüs bölgesi kaynaşmış ve karın bölgesi olmak üzere vücutları iki segmentten oluşmuştur.

✔ Göğüs segmentinden dört çift eklemli üye çıkar.

✔ Kitapsı akciğer solunumu yapar.

✔ Ayrı eşeylidirler.

Örnek: Örümcek, akrep, kene, tarantula…

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

c) Böcekler:

✔ Hayvanlar aleminin en fazla türe sahip grubudur.

✔ Kitinden oluşmuş dış iskeletleri vardır.

✔ Vücutları baş, göğüs ve karın olmak üzere üç segmentten oluşmuştur.

✔ Üç çift eklemli bacakları vardır.

✔ İki çift kanatları vardır. (Genellikle) Kanatlarının olması dünya üzerinde çok fazla yayılım göstermelerine neden olmuştur.

✔ Bir çift antenleri vardır. Bu nedenle duyu organları gelişmiştir.

✔ Açık kan dolaşımı görülür.

✔ Trake solunumu yaparlar.

✔ Malpighi tüpü adı verilen boşaltım organları vardır.

✔ Başkalaşım geçirirler. (Metamorfoz)

✔ Karaya çok iyi uyum sağladıklarından azotlu boşaltım ürünü ürik asittir.

✔ Çizgili kaslara sahiplerdir. Bu nedenle çok hızlı hareket edebilirler.

✔ Ayrı eşeylidirler.

Örnek: Arı, sinek, uğur böceği, kelebek…

​

d) Çok Ayaklılar:

✔ Karada ve nemli yerlerde yaşarlar.

✔ Vücutları uzun ve segmentlidir. Her segmentten bir ya da iki çift eklemli üye çıkar.

Örnek: Çıyan, kırkayak…

​

6) Derisi Dikenliler:

✔ Denizlerde yaşarlar.

✔ Kalker yapılı iç iskeletleri vardır.

✔ Vücutlarının alt kısmında bulunan ayakları ile aktif olarak yer değiştirebilirler.

✔ Solungaç solunumu yaparlar.

✔ Ayrı eşeylidirler.

✔ Rejenerasyon ile eşeysiz üreme yaparlar.

Örnek: Deniz hıyarı, Deniz kestanesi, Deniz yıldızı…

​