KEMİK DOKU

✔ Embriyonik dönemde iskelet kıkırdak yapılıdır. Daha sonra kemikleşme görülür ve kemik doku oluşur.

✔ Kemik doku hücreleri olan  osteositler lakün adı verilen boşluklarda bulunur.

✔ Organik ve inorganik maddelerden oluşan osein adında ara maddesi vardır.

✔ Kemiklerin dışında periost denilen kemik zarı yer alır. Kemiğin enine büyümesini ve onarılmasını sağlar.

​

Görevleri

✔ Vücuda şekil verir ve desteklik sağlar.

✔ Kas ve eklemlerle birlikte hareketi sağlar.

✔ İç organları korur.

✔ Kan hücrelerini üretir.

✔ Mineral depolar.

​

Kemik Doku Çeşitleri

​

Sıkı (Sert) Kemik Doku

✔ Uzun kemiklerin gövdesinde kısa yassı ve düzensiz şekilli kemiklerin dışında bulunur.

✔ Osteositler halkasal görünüm oluşturmuş ve sıkı sıkıya bağlıdır.

✔ Osteositlerin ortasından havers kanalları geçer. Bu kanallar da volkmann kanalları ile birbirine bağlanır. Bu kanallardan kan damarları ve sinirler geçer.

 

Süngerimsi Kemik Doku

✔ Uzun kemiklerin uç kısmında; kısa, yassı ve düzensiz şekilli kemiklerin iç kısmında bulunur.

✔ Boşluklu yapıdadır. Bu boşluklar kırmızı kemik iliği ile doludur.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Kemik Çeşitleri

​

Uzun Kemik

✔ Kol ve bacaklarda bulunur.

✔ Baş kısmı ile gövde arasında epifiz plağı bulunur. Kemiğin büyümesini sağlar.

✔ Sıkı kemik dokunun ortasında sarı kemik iliği vardır.

 

Yassı Kemik

✔ Kalınlığı az olan yassılaşmış kemiklerdir.

✔ Kafatası, kaburga, kürek ve kalça kemiği yassı kemiktir.

 

Kısa Kemik

✔ Boy ve genişliği birbirine yakın olan kemiklerdir.

✔ El ve ayak bilek kemikleri kısa kemiktir.

 

Düzensiz Şekilli Kemik

✔ Yapı olarak kısa ve yassı kemiklere benzerler.

✔ Omurlar ve bazı yüz kemikleri düzensiz şekilli kemiklerdir.

✔ Kırmızı kemik iliği, sıkı kemik doku, süngerimsi kemik doku, periost tüm kemiklerde ortak olarak bulunan yapılardır.

​

Kemiklerin Gelişimine Etki Eden Faktörler

✔ Hormonlar

✔ Vitaminler

✔ Mineraller

✔ Genetik Faktörler

✔ Güneş Işığı

✔ Dengeli Beslenme ve Spor

​

KIKIRDAK DOKU

✔ Kıkırdak doku hücrelerine kondrosit, ara maddesine kondrin denir.

✔ Yapısında kan damarı bulunmadığından bağ dokudan difüzyon ile beslenir. Atık maddelerini de aynı şekilde uzaklaştırır.

 

Kıkırdak Doku Çeşitleri

​

Hiyalin Kıkırdak: Ara maddesinde kollejen lif içeren çok sayıda hücreden oluşmuş, basınca dayanıklı kıkırdaktır.

✔ Embriyo iskeleti, soluk borusu, burun, kemiklerin eklem başları, kaburga uçlarında bulunur.

 

Elastik Kıkırdak: Ara maddesinde elastik lifler bulunan, esnek kıkırdaktır.

✔ Kulak kepçesi, kulak yolu, östaki borusu, epiglotis bulunur.

 

Fibröz Kıkırdak: Ara maddesinde kollejen lif bulunan az sayıda hücreden oluşmuş, basınç ve çekmeye karşı dayanaklı kıkırdaktır.

✔ Omurlar arası disklerde, köprücük kemiği gibi kemiklerin eklem bölgelerinde bulunur.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

EKLEMLER VE ÇEŞİTLERİ

✔ İki ya da daha fazla kemiğin birbiriyle bağlantı kurduğu bölgelere eklem denir.

​

Eklem Çeşitleri

​

Oynar Eklem

✔ Kol ve bacaklarda bulunan hareket yetenekleri en fazla olan eklemlerdir.

✔ Kemiklerin eklem yapan yüzeylerinde eklem kıkırdağı bulunur. Kemiklerin hareketi sırasında aşınmayı önler.

✔ Eklem bölgesinde bağ dokudan yapılmış eklem kapsülü bulunur.

✔ Eklem kapsülünün iç bölgesinde sinovial zar vardır. Bu zardan eklemin hareketi sırasında kemiklerin aşınmasını önleyen sinovial sıvı üretilir.

​

Yarı Oynar Eklem

✔ Oynar eklemlere göre hareket yetenekleri sınırlı eklemlerdir.

✔ Boyun göğüs ve omurlar arasında bulunur.

✔ Kemikler arasında sürtünerek aşınmayı önleyen kıkırdaktan oluşmuş diskler bulunur.

 

Oynamaz Eklem

✔ Hareket yeteneği olmayan eklemlerdir.

✔ Kafatası, yüz kemikleri (alt çene hariç), kalça kemiği arasından bulunur.

✔ Kemikler testere dişlisi şeklinde birbirine bağlanmıştır.

​

✔ Yetişkin bir insanın iskeletinde 206 tane kemik bulunur. Bebeklerdeki kemik sayısı daha fazladır (350). Büyüdükçe kemikler birbiri ile kaynaşarak kemik sayısı azalır.

 

✔ İnsan iskeleti; üyeler ve eksen iskeleti olmak üzere iki kısımdan oluşur.

 

✔ Eksen İskeleti: Baş ve gövdeden oluşur.

Baş İskeleti: Kafatası ve yüz kemiklerinden oluşur.

Gövde İskeleti: Omurga (33 tane omur kemiği), kaburga (12 çift), göğüs kemiği, omuz kemiklerinden oluşur.

 

✔ Üyeler İskeleti: Kalça kemikleri, kol, bacak, el ve ayak kemiklerinden oluşur.

 

✔ Vücudumuzun en küçük kemikleri kulakta bulunur. Bunlar çekiç, örs ve üzengi kemikleridir.

✔ Tüm memelilerin boynunda 7 omur vardır.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

​

KAS DOKU

✔ Kaslar, vücudun şeklinin korunmasında ve desteklenmesinde görev yapar.

✔ Eklemlerin birbirine bağlanmasını ve hareketini sağlar.

✔ Kimyasal enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürür.

✔ Kas hücrelerinin hücre zarına sarkolemma, sitoplazmasına sarkoplazma, endoplazmik retikulumuna sarkoplazmik retikulum (DER) ve mitokondrisine de sarkozom denir.

✔ Sitoplazmasında miyofibriller bulunur. Miyofibriller kasılmayı sağlar. Aktin ve Miyozin proteinlerinden oluşur.

​

Kas Doku Çeşitleri

 

Çizgili Kas (İskelet Kası)

✔ Vücudun iskelet sistemiyle birlikte hareketini sağlar.

✔ Hücreleri uzun, ince, silindir şeklinde olup çok çekirdeklidir.

✔ Oksijenli solunum ve laktik asit fermantasyonu yapar.

✔ Miyofibriller enine bantlaşma yapar.

✔ Miyoglobin içerdiklerinden renkleri kırmızıdır. (Oksijen depolayan pigment)

✔ Beyin kontrolünde, isteğimize bağlı somatik sinirlerin denetimiyle çalışır. (MSS) Yalnız sinir yoluyla uyarılır

✔ Düz kaslara göre daha hızlı çalışır, daha çabuk yorulurlar.

✔ Eklem bacaklılarda ve omurgalılarda görülür.

​

Düz Kas

✔ Hücreleri mekik şeklinde ve tek çekirdeklidir.

✔ Miyofibriller bantlaşma yapmamışlardır.

✔ Oksijenli solunum yaparlar.

✔ Miyoglobin içermediklerinden açık renkte görünürler.

✔ İsteğimiz dışında hareket ederler ve otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilirler.

✔ Çizgili kaslara göre yavaş çalışır, daha geç yorulurlar.

✔ Eklembacaklılar hariç omurgasızlarda ve omurgalılarda organların etrafında bulunur.

 

Kalp Kası

✔ Yapı olarak çizgili kasa, çalışma olarak düz kasa benzer.

✔ Düzgün silindirik yapılı ve dallanmalar ile birbirine bağlamış kas yapılarıdır. Tek ya da iki çekirdekli olabilirler.

✔ Miyofibriller bantlaşma gösterir.

✔ Oksijenli solunum yaparlar.

✔ Miyoglobin taşıdıklarından kırmızı renkte gözükürler.

✔ Sadece kalpte bulunur.

✔ Otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir. İstemsiz çalışırlar.

✔ Çalışması hızlı ancak ritmik şekildedir.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

KAS İSKELET İLİŞKİSİ

İskelet kasları kemiklere sıkı bir bağ dokusu ile bağlanır. Bunlara kas kirişi veya tendon denir.

 

Antagonist Kaslar: Birbirine zıt çalışan kaslardır. Biri kasılırken diğeri gevşer.

Örnek:  Kol ve bacaklardaki kaslar

 

Sinerjit Kaslar: Aynı anda kasılıp aynı anda gevşeyen kaslardır:

Örnek: Karın ve sırt kasları

​

Çizgili Kasların Çalışma Mekanizması

✔ Herhangi bir kasın uyarılması için belirli bir şiddette uyartının kasa ulaşması gerekir.

✔ Sinir hücreleri gibi ya hep ya hiç kuralına göre çalışırlar. Kasın tepki oluşturması için gerekli en düşün uyarı şiddetine eşik değeri denir.

✔ Tepki oluşumuna yetecek bir uyaran nedeni ile kasta meydana gelen değişiklikler üç evrede gerçekleşir. Kasın, kasılıp gevşeme sürecinde gerçekleşen evrelerin tümüne kas sarsı (kasıl sarsılma) denir.

​

I. Bekleme (Gizil) Evresi: Kasın uyarılması ile kasılmanın başlamasına kadar geçen sürenin olduğu evredir.

II. Kasılma Evresi: Kasın kasıldığı evredir.

III. Gevşeme Evresi: Kasın gevşeyerek eski haline döndüğü evredir. Kas gevşedikten sonra yeniden uyarılana kadar dinlenir.

 

Fizyolojik Tetanoz: Kasa kısa aralıklar ile çok fazla uyarı verilirse kas gevşeme evresini gerçekleştiremeden kasılı kalır. Bu durumda kas esnekliğini kaybeder ve sertleşir. Buna fizyolojik tetanoz denir.